HAREM EĞİTİM YERİDİR
Harem, bir eğitim yeridir; Osmanlı'daki harem de tıpkı Enderun gibi yani bir terbiye ve eğitim yeridir: filmlerde veya romanlardaki oryantalist fantezilerle dolu bir yer değildir, bu yaklaşım, batı yaklaşımıdır ve kesinlikle yanlıştır.
Haremdeki cariyelerin 'ı sarayda hizmette bulunanlar idi, yani pek azı Sultanla karı-koca ilşkisi yaşardı, bunlar rütbelerine göre Kadın Efendi, Haseki gibi isimler alırlardı ve Valide Sultanlığa kadar yolları vardı.
Bu resim, hareme ait gerçeğe en yakın resimdir, ama yine de tam gerçeği yansıtmadığı unutulmamalıdır, yani harem diye gösterilen, çizilen her ne kadar resim, roman, film varsa hepsi insanların kendi hayal ürününden başka bir şey değildir, hiç biri gerçek değildir.
Hareme alınan cariyelere kalfalar tarafından terbiye, nezâket ve büyüklere karşı hürmet gibi âdâb-ı muâşeret kaideleri bütün ayrıntılarına kadar nazarî ve tatbiki olarak öğretilirdi. Hareme ait hâtıralar okunduğu zaman, bunlara nasıl dikkat edildiği ve haremdeki cariyelerin nasıl kibar oldukları daha iyi anlaşılacaktır. Haremde hemen hemen hepsinin odasında mutlaka bir kitaplığın bulunması da dediklerimiz isbat eder mahiyettedir.
Câriyeler Müslüman olduklarından dolayı mutlaka Kur’an okumak mecburiyetinde idiler Sultan Mehmed Reşâd’ın harem muallimesi Sâfiye Ünüvar’a verdiği şu talimât bunu ortaya koymaktadır: “Namaz kılmayanlara, oruç tutmayanlara, verdiğim tuz ve ekmeği haram ediyorum Bu irâdem hoca hanım tarafından saray kadınlarına söylensin” Bunun üzerine muallime Hanım'ın sınıfın kapısına şu levhayı yazdırdığını görüyoruz: “Namaz kılmayan, oruç tutmayan dershaneden içeri giremez” Osmanlı Haremi’nin en son zamanlarındaki hali bu olursa, daha sağlam olduğu dönemlerdeki halini kıyaslarsanız, haremle ilgili iftirâların ne kadar asılsız olduğunu o zaman anlarsınız.